Hướng dẫn sinh viên Cao đẳng Dược kỹ thuật bảo quản Dược liệu

Dược liệu rất dễ bị hư hỏng bởi nhiều yếu tố trong quá trình bảo quản, để đảm bảo chất lượng của dược liệu Dược sĩ cần nắm được kỹ thuật bảo quản dược liệu như sau.

• Cách nhận biết và điều trị ngộ độc Paracetamol
• Định hướng 5 chuyên ngành Dược cho Dược sĩ Cao đẳng
• Học Cao đẳng Dược ra làm gì sau khi tốt nghiệp?

Kỹ thuật bảo quản Dược liệu sinh viên Cao đẳng Dược cần biết

Trong thời gian bảo quản, Dược liệu chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố môi trường như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm… Bảo quản Dược liệu nhằm mục đích giữ được hình thức và phẩm chất của Dược liệu để không bị giảm sút chất lượng (nếu bảo quản không tốt thì Dược liệu dễ bị sâu mọt, nấm mốc, biến đổi màu sắc mùi vị…)

Theo bác sĩ YHCT Ngô Thị Minh Huệ, giảng viên môn Dược liệu khoa Cao đẳng Dược Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur các kết quả nghiên cứu và kinh nghiệm thực tế, khi bảo quản dược liệu cần quan tâm đến các yếu tố chính sau đây:

Độ ẩm không khí.

Độ ẩm không khí là tác nhân chính có ảnh hưởng xàu đến chất lượng dược liệu. Độ ẩm quá cao hay quá tháp đều có ảnh hưởng trực tiếp làm giảm hoặc hư hỏng dược liệu (đặc biệt là độ ẩm quá cao). Độ ẩm cao sẽ là điều kiện thuận lợi cho sâu mọt, nấm mốc phát triển làm phân hủy dược liệu, làm thay đổi thành phần hoạt chất và làm thay đổi  màu sắc dược liệu… Vì vậy chất lượng dược liệu sẽ bị giảm dần theo thời gian bảo quản.

Độ ẩm thích hợp để bảo quản từng loại dược liệu đòi hỏi rất khác nhau. Nhưng qua nghiên cứu và thực tế cho thay, độ ẩm chung phù hợp với yêu cầu bảo quản dược liệu thường từ 60 – 65%.

Để khắc phục độ ẩm cao, cần phải xây dựng nhà kho đúng quy cách và có đủ các thiết bị cần thiết  để chủ động hạ tháp độ ẩm khi cần. Dược sĩ Trương Hiền Lương, giảng viên văn bằng 2 Cao đẳng Dược Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur, Dược liệu trước khi nhập kho phải đạt tiêu chuẩn và có độ thủy phân an toàn cho từng loại (hạt là 8 – l0%; hoa, lá, vỏ cây là 10 – 12%; rễ và dược liệu Có đường là 12 – 15%…).

Cần có kế hoạch đảo kho theo định kỳ, phơi sấy, thông gió khi cần thiết. Bao bì đóng gói phải đảm bảo, các dược liệu quý (nhân sâm) cần bọc giấy chống ẩm, bảo quản trong thùng kín, có chất hút ấm (vôi sống, silicagel…) để chống âm mốc.

Nhiệt độ.

Nhiệt độ thích hợp để bảo quản dược liệu là 25o C. Nhiệt độ cao sẽ làm cho tinh dầu trong dược liệu bay hơi; chất béo dễ bị biến chất; dược liệu có đường bị lên men. Nhiệt độ cao kết hợp với độ ẩm lớn, nhiều hoạt chất trong dược liệu sẽ bị thủy phân; nấm mốc, sâu bọ cũng sinh sản và phát triển nhanh hơn. Tất cả những hiện tượng trên đều dẫn đến kết quả là chất lượng dược liệu sẽ bị giảm sút.

Dược sĩ Nam Anh (giảng viên liên thông Cao đẳng Dược Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur) cho biết, để hạn chế tác hại của nhiệt độ cao, kho chứa dược liệu phải đúng quy cách, thông thoáng. Nếu có điều kiện thì trang bị các thiết bị điều hòa nhiệt độ cho kho. Cần phải có kế hoạch đảo kho và thông gió khi cần thiết.

Hướng dẫn Kỹ thuật bảo quản Dược liệu cho sinh viên Cao đẳng Dược

Nấm mốc.

Nấm mốc rất dễ xâm nhập và phát sinh, phát triển trên dược liệu khi có điều kiện thuận lợi như nóng, ẩm. Dược liệu bị nấm mốc sẽ sinh ra acid hữu cơ cùng với độc tố của nấm mốc thải ra sẽ làm giảm chất lượng dược liệu một cách trầm trọng, thậm chí còn gây hư hại hàng loạt Vì vậy, cần thường xuyên quan tâm để phát hiện phòng ngừa nấm mốc. Nếu dược liệu mới chớm mốc phải tách riêng, xử lý ngay và có kế hoạch sử dụng sớm.

Côn trùng

Tất cả các loài côn trùng có thể lẫn vào dược liệu ngay từ khi thu hái. Từ đó chúng phát sinh, phát triển và ăn hại dược liệu. Vì vậy, phải tiến hành phòng trừ ngay trước khi nhập kho. Trong quá trình bảo quản, cần kiểm tra thường xuyên, nếu phát hiện có sâu, mọt phải xử lý ngay bằng phương pháp thí.ch hợp như: phơi, sấy, xông sinh, xông cloropicrin.. cần có kế hoạch phân loại và bảo quản lài dược liệu theo định kỳ. Đặc biệt, phải tiến hành phòng, diệt mối đối với kho bảo quản dược liệu. Phòng mối bằng cách kê cao, xếp dược liệu xa tường và trần nhà; nếu phát hiện có mối phải tiêu diệt ngay bằng thuốc chống mối hay bằng các phương pháp thích hợp hiệu quả.

Bao bì đóng gói

Dược liệu có đặc điểm là cồng kềnh, số lượng lớn nên rất khó khăn cho công tác đóng gói. Vì vậy, phải lựa chọn đồ đóng gói dược liệu thích hợp với từng loại. Đồ bao gói phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật của ngành Dược. Bao bì không sạch hoặc ẩm sẽ .là điều kiện cho nấm mốc, sâu mọt phát triển; nếu đóng gói sơ sài thì trong quá trình vận chuyển, đảo kho thì dược liệu trong bao gói dễ bị vụn nát, giảm phẩm chất, hư hao… Vì vậy, nên chọn đồ bao gói phù hợp với từng loại dược liệu và tiến hành đóng gói đúng quy cách.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo văn bằng 2 Cao đẳng Dược

Thời gian bảo quản

Ngoài các yếu tố ảnh hưởng như đã nêu trên, chất lượng dược liệu còn phụ thuộc vào thời gian bảo quản. Cũng như các loại hàng hóa khác, dược liệu cũng có tuổi thọ nhất định. Mặc dù được bảo quản  rất tốt nhưng nếu thời gian bảo quản quá lâu thì dược liệu cũng vẫn bị giảm chất lượng. Vì vậy nên có kế hoạch mua, bán .và sử dụng dược liệu hợp lý, tránh để dược liệu quá hạn gây lãng phí và thiệt hại về mặt kinh tế.

Nguồn: Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tổng hợp.