Sử dụng kháng sinh trong sản khoa như thế nào cho đúng?

Sử dụng kháng sinh trong sản khoa như thế nào cho đúng là một vấn đề cần được quan tâm để sử dụng kháng sinh một cách hợp lý, an toàn và có hiệu quả trong các bệnh lý sản khoa.

• Điều dưỡng bệnh viện là làm những công việc gì?
• Tổng hợp danh mục thuốc không kê đơn tại Việt Nam Dược sĩ cần biết
• Dược sĩ cảnh báo các loại thuốc tuyệt đối không được bẻ hoặc nhai khi uống

Sử dụng kháng sinh trong sản khoa như thế nào cho đúng?

Nhiễm khuẩn trong thời kỳ thai nghén hoặc sau đẻ có thể do nhiều loại vi sinh vật phối hợp, bao gồm vi khuẩn kỵ khí, ái khí. Sử dụng kháng sinh dựa trên việc theo dõi sản phụ.

Hãy cùng bác sĩ Phạm Đình Hữu – giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur Hà Nội tìm hiểu về vấn đề này.

Thưa bác sĩ, sử dụng kháng sinh trong sản khoa dựa theo nguyên tắc nào ạ?

Nhiễm khuẩn trong thời kỳ thai nghén hoặc sau đẻ có thể do nhiều loại vi sinh vật phối hợp, bao gồm vi khuẩn kỵ khí, ái khí. Sử dụng kháng sinh dựa trên việc theo dõi sản phụ. Nếu không có đáp ứng trên lâm sàng thì cần làm  kháng sinh đồ  để lựa chọn kháng sinh  thích hợp. Ngoài ra, cấy máu nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết. Trường hợp nhiễm khuẩn đường tiết niệu xảy ra sau sẩy thai hoặc sau đẻ cần sử dụng kháng sinh phổ rộng. Trường  hợp sẩy thai không an toàn hoặc đẻ rơi cần tiêm phòng uốn ván. Trong một số trường hợp cán bộ y tế sử dụng kháng sinh như 1 thuốc dự phòng.

Thưa bác sĩ, khi nào thì sử dụng kháng sinh dự phòng?

Theo giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur, trong lĩnh vực sản khoa, có nhiều thủ thuật được coi là ít có nguy cơ nhiễm  khuẩn.  Việc sử dụng kháng sinh chỉ mang tính chất phòng ngừa và gọi là “sử dụng kháng sinh dự phòng”. Cụ thể trong các trường hợp sau:

–        Khi thực hiện một số phẫu thuật hoặc thủ thuật sản khoa (như phẫu thuật lấy thai, bóc  rau bằng tay) mục đích là để dự phòng nhiễm khuẩn lúc làm thủ  thuật.  Trong trường  hợp đã bị nhiễm khuẩn hoặc đã chẩn đoán nhiễm khuẩn thì dùng kháng  sinh điều  trị  như thông thường.

Cách dùng kháng sinh dự phòng như sau:

 Cho kháng sinh dự phòng 30 phút đường tĩnh mạch trước khi bắt đầu phẫu thuật hoặc thủ thuật để kháng sinh đủ đi vào các mô của cơ thể khi bắt đầu phẫu thuật hoặc thủ thuật.

–        Trong trường hợp phẫu thuật lấy thai, một liều kháng sinh dự phòng cần được cho ngay sau khi cặp dây rốn. Nếu phẫu thuật kéo dài trên 6 giờ hoặc mất  máu  nhiều  (ước khoảng trên 1000 ml) phải cho liều thứ hai để duy trì nồng độ kháng sinh trong máu.

Nguyên tắc sử dụng kháng sinh trong sản khoa

Vậy, Phác đồ điều trị kháng sinh được dựa theo nguyên tắc nào ạ?

• Có ba nhóm kháng sinh là: beta lactamin, macrolid, polypeptid: có thể được sử dụng trong thời gian mang thai không hạn chế với qui tắc và liều lượng thông thường

Với tuyến xã:

–        Dựa theo thuốc thiết yếu để kết hợp điều trị.

–        Nếu cho kháng sinh sau 2 ngày không đỡ thì chuyển tuyến trên.

Với tuyến huyện.

Các bệnh nhiễm khuẩn ban đầu thường dùng phối hợp các loại kháng sinh theo cách sau để điều trị:

–        Dùng kháng sinh nhóm cephalosporin phối hợp với nhóm macrolid.

–        Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm vi khuẩn kị khí,  phối hợp  với metronidazol (cân  nhắc, thận trọng sử dụng thuốc này trong quí I của thai kì).

Một số chống chỉ định phải biết của kháng sinh trong sản khoa là gì thưa thầy?

–        Tetracyclin: vì nguy cơ gây độc cho gan của mẹ và ảnh hưởng tới phát triển xương và làm hỏng men răng của thai nhi.

–        Cloramphenicol: vì có nguy cơ suy tuỷ đối với thai.

–        Aminoglycosid: vì gây ngộ độc cho thần kinh thính giác và thận của thai.

–        Sulfamid: gây quái thai 3 tháng đầu, gây vàng da tan huyết  nặng ở  trẻ sơ sinh nếu dùng ở 3 tháng cuối thời kỳ thai nghén .

–        Quinolon: ảnh hưởng đến đầu sụn khớp của thai.

–        Metronidazol: do tác dụng kháng acid folic và gây quái thai trong 3 tháng đầu. Nếu sử dụng thì kết hợp với sử dụng các loại vitamin.