10 cách mở bài Nghị luận văn học gây ấn tượng với người chấm thi

Phần Nghị luận văn học chiếm khá nhiều điểm trong bài thi Ngữ văn, thí sinh có thể tham khảo 10 cách mở bài Nghị luận văn học gây ấn tượng với người chấm sau đây.

• Quy trình làm bài thi tổ hợp trong kỳ thi THPT quốc gia năm 2019
• Ví dụ cách tính điểm xét tốt nghiệp THPT năm 2019 chi tiết nhất
• Ôn thi môn Văn: cách lấy dẫn chứng phần nghị luận xã hội để ăn trọn điểm

10 cách mở bài Nghị luận văn học gây ấn tượng với người chấm thi

Cách 1: Mở bài tạo một bất ngờ

Ví dụ một bài Nghị luận văn học như sau: “Cảm nghĩ của em về một người em thương yêu nhất?” (Văn học 10).

Có một em học sinh đã viết mở bài về bà ngoại rất ấn tượng: “Mẹ – tiếng gọi thiêng liêng ấy với con luôn là nắng ấm trong những đêm trường đông giá, mẹ là nơi bình yên cho đời con trong bão tố, mẹ là bóng mát cho con trong dặm trường khô khát, mẹ cho con những yêu thương vô bờ bến như nước ngoài đại dương, như năng lượng của mặt trời, nhưng người em muốn dành cả bài văn này để nói về lại là bà ngoại của em, mẹ em tuyệt vời thế kia, ngoại còn sinh ra cả mẹ cơ mà, làm sao em không yêu cho được.”

Theo nhận xét của các giáo viên dạy văn, mở bài trên tuy còn lỗi ngữ pháp nhưng người chấm bài có thể dễ dàng bỏ qua lỗi nhỏ ấy vì ý tưởng của em đã là một món quà cho người chấm bài, nên có thể em vẫn dành được trọn điểm phần mở bài. (Để mở bài này trọn vẹn, học sinh chỉ cần bỏ dấu chấm câu đúng chỗ và viết hoa sau dấu chấm).

Cách 2: Mở bài đi từ thể loại.

Theo tổng hợp của ban tuyển sinh Cao đẳng Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur, đây là một cách mở bài được nhiều thí sinh vận dụng khi làm bài thi. Mỗi thể loại văn học lại có những đặc trưng riêng, dựa vào đặc trưng thể loại để giải mã nghệ thuật trong tác phẩm.

Ví dụ một đề bài như sau: “Ánh sáng trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam?” (Văn học 11).

Thí sinh có thể làm mở bài như sau: Truyện ngắn hấp dẫn người đọc không chỉ ở cốt truyện giàu kịch tính, ở nhân vật điển hình cụ thể về hoàn cảnh sống và cụ thể về tính cách, sinh động về diễn biến tâm hồn. Thế nhưng, có nhà văn lại viết truyện ngắn theo một cách thức riêng, chỉ miêu tả những xao động tuổi mới lớn lại có sức nặng tựa ngàn cân.

Đó là lối đi riêng của Thạch Lam trong tập Gió đầu mùa nói chung, truyện Hai đứa trẻ nói riêng. Truyện mong manh những ánh sáng lập lòe của hoàng hôn, của đèn dầu đêm khuya, của đom đóm, của sao trời… nhưng ngời sáng lòng nhân hậu, giàu ước mơ ở hai đứa trẻ. Đối lập với bóng tối, ánh sáng là hình tượng giàu tính biểu tượng và đầy ám ảnh tưởng như vô tình nhưng Thạch Lam đã cố công xây dựng.

Cách 3: Mở bài đi từ nhân vật hoặc hình tượng. 

Đây cũng là một cách mở bài gây ấn tượng với người chấm. Có nhiều cách viết mở bài để đi từ nhân vật, hình tượng hoặc một câu văn/thơ “đinh” của tác phẩm. Bạn Minh Anh, sinh viên Cao đẳng Điều dưỡng Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, nhân vật đối với tác phẩm tự sự, hình tượng/ hình ảnh trong tác phẩm trữ tình có ý nghĩa như những chiếc đinh để tác giả treo lên đó những “lời gửi”.

Cách 4: Đi từ giai đoạn.

Mỗi giai đoạn trong lịch sử có bối cảnh khác nhau và ảnh hưởng rất nhiều đến giá trị nội dung/nghệ thuật của tác phẩm. Thí sinh có thể mở bài đi từ giai đoạn/thời kỳ văn học, cách mở bài này sẽ gắn hiện thực đời sống với nhà văn, tác phẩm. Cách mở bài này phù hợp với những bạn học sinh kiểu “triết học gia” hàm tìm tòi, ưa lý luận, nhờ đó dễ tạo điểm nhấn cho bài làm.

Cách 5: Đi từ hoàn cảnh sáng tác.

Hầu hết các tác phẩm văn chương đều có một “duyên cớ” khiến tác giả không thể không viết. Đi từ hoàn cảnh sáng tác, học sinh chỉ cần khéo léo lồng tên tác giả, tác phẩm vào và không quên vấn đề nghị luận là trọn vẹn.

Cách 6: Đi từ tác giả. 

Làm sao để cách mở bài trực tiếp từ người sáng tạo tác phẩm vẫn súc tích, học sinh chỉ cần ghi nhớ điểm đặc biệt của nhà văn, nhà thơ. Nếu tác giả có phong cách thì đi từ phong cách của tác giả.

10 cách mở bài Nghị luận văn học gây ấn tượng

Cách 7: Đi từ chủ đề. 

Bất kỳ một tác phẩm văn học nào cũng có một hoặc hơn một chủ đề nào đó. Nếu đề tài là hiện thực cuộc sống được phản ánh trong tác phẩm thì viết về đề tài đó nhà văn muốn gửi gắm thông điệp gì, viết để làm gì chính là chủ đề của tác phẩm văn học. Nếu như hiểu điều này, thí sinh có thể làm mở đầu bài văn dễ như hát bài tủ.

Chẳng hạn một đề bài như sau: “Cảm nhận của em về bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử?”

Thí sinh có thể tham khảo cách mở bài cho dạng đề này như sau: Trong phong trào Thơ Mới, nhắc đến hồn thơ có vẻ kì dị, bí ẩn, đau thương với cảnh thơ kết hợp chất hiện thực xen mộng ảo kì tài không ai không biết đó là Hàn Mặc Tử. Ngoài hàng chục, hàng chục chục bài thơ làm đẹp cho thiên nhiên đất trời bởi trăng vàng trăng ngọc, Hàn thi sĩ còn có một “hòn trăng” rất trăng không mang tên trăng mà mang tên Đây thôn Vĩ Dạ. Đây là một thi phẩm quen mà lạ.

(Câu cuối “Đây là một thi phẩm quen mà lạ” có ý nghĩa như một câu chuyển ý. Muốn biết bài thơ quen mà lạ thế nào, người đọc hãy đọc phần thân bài). Đây là cách chuyển ý rất có duyên.

Cách 8: Đi từ đề tài.

 “Đề tài là phạm vi hiện thực được phản ánh trong tác phẩm”, người viết nghị luận văn học sẽ dễ dàng giới thiệu vấn đề một cách rành mạch. Các nhà văn viết về mùa thu thì đề tài là mùa thu; viết về tình bạn, tình yêu, tình cảm gia đình thì đó cũng là đề tài.

Ví dụ, đề bài “Cảm nhận của em về tình yêu của Romeo và Juliet qua đoạn trích Tình yêu và thù hận của văn hào W. Shakespeare”?

Thí sinh có thể tham khảo cách mở bài như sau: Tình yêu là đề tài quen thuộc của thi ca. Đến với đề tài quen thuộc mà thể hiện thành công, đó là dấu hiệu của một tài năng. Với “Romeo và Juliet”, W. Shakespeare đã để lại trong lòng độc giả xưa nay, mai này một cái nhìn khác về tình yêu: nó có thể đến từ tận cùng của giới hạn nhưng tình yêu đích thực chẳng có ranh giới nào. Bản bi ca của đôi tình nhân trẻ cho ta hiểu giới hạn của tình yêu là yêu không giới hạn.

Cách 9: So sánh.

Đây cũng là một cách mở bài rất ấn tượng. Một vấn đề văn học thường có nhiều tác giả, ở nhiều đất nước, nhiều thời đại khác nhau quan tâm, phản ánh trong những bó hoa ngôn từ. Cách mở bài so sánh gây thích thú cho người đọc vì nó chứng tỏ người viết có kiến thức văn học phong phú. Có nhiều cách làm phần mở bài theo dạng so sánh. Tác phẩm thì có tác giả, đề tài, chủ đề, nội dung, cảm hứng, thể loại, giai đoạn, giá trị, nhân vật… nên người viết có thể đối chiếu điểm giống nhau, khác nhau hoặc vừa giống vừa khác của một trong các vấn đề đó.

So sánh hai hoặc hơn hai đối tượng. Cách so sánh nhiều đối tượng đòi hỏi thêm kĩ năng xâu chuỗi, tổng hợp kiến thức của người viết. Người viết có đất để “khoe tài” với kiểu mở bài này. Đó là ưu điểm, nhưng nếu không khéo có thể làm lu mờ vấn đề đang bàn vì đối tượng so sánh nổi bật hơn.

Tham khảo thêm: 22 dạng bài so sánh văn học hay gặp trong đề thi Văn THPT quốc gia và cách làm

Cách 10: Nêu phản đề. 

Cách mở bài này cũng được rất nhiều học sinh áp dụng. Nêu phản đề có nghĩa là tạo tình huống đối lập, tương phản, ngược với vấn đề trong đề bài. So với cách giới thiệu trực tiếp thì cách mở bài này thường gây ấn tượng ngay với người đọc. Đồng thời tạo cho người đọc cảm giác thích thú, lôi cuốn khiến họ nhập tâm đọc ngay phần thân bài với toàn bộ chú tâm. Lợi thế dễ thấy của cách mở này là người viết nhanh chóng gây được thiện cảm cho người đọc. Đây là một điểm cộng cho người viết.

Yduochn.com.vn tổng hợp.